ข้อเสื่อม: โรคที่ควรรู้และป้องกัน

ការខ្សោយសន្លាក់ : ជំងឺដែលគួរដឹងនិងការពារ

          ข้อเสื่อมเป็นโรคที่พบได้บ่อยและมีอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นตามอายุขัย ปัจจุบันถือว่าเป็นโรคที่มีความสำคัญโดยเฉพาะในประเทศไทยที่กำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มรูปแบบ โรคข้อเสื่อมมีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างเห็นได้ชัดเจน ทั้งทางด้านร่างกายและสภาพจิตใจ สาเหตุของข้อเสื่อมมีทั้งส่วนที่ทราบสาเหตุ เช่น ข้อเสื่อมที่เกิดขึ้นภายหลังจากการได้รับอุบัติเหตุ ข้อเสื่อมที่พบร่วมกับโรคของการอักเสบหรือเยื่อหุ้มข้ออักเสบ และส่วนที่ไม่ทราบสาเหตุซึ่งพบในกลุ่มที่มีการใช้งานมากตามอายุที่เพิ่มขึ้น ผลกระทบตามมาจากข้อเสื่อมได้แก่ กล้ามเนื้อที่ไม่แข็งแรงทำให้มีอาการอ่อนแรง การอักเสบในข้อทำให้มีอาการปวด น้ำเลี้ยงข้อเสียสภาพตามธรรมชาติ และการทำลายกระดูกอ่อนอย่างต่อเนื่อง ทำให้มีอาการปวดเวลาเดินทั้งทางราบและการเดินขึ้นลงบันได รวมทั้งเกิดการผิดรูปของข้อเข่า
          ការខ្សោយសន្លាក់ជាជំងឺដែលជួបប្រទះជាញឹកញាប់និងមានការកើតឡើងកាន់តែច្រើនតាមអាយុ។បច្ចុប្បន្នចាត់ទុកថាជាជំងឺមានសារៈសំខាន់ជាពិសេសក្នុងប្រទេសថៃដែលកំពុងឈានចូលកាន់សង្គមមនុស្សចាស់យ៉ាងពេញលេញ។ ជំងឺខ្សោយសន្លាក់ប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅយ៉ាងជាក់ស្ដែងទាំងផ្នែករាងកាយនិងសភាពផ្លូវចិត្ត។មូលហេតុនៃការខ្សោយសន្លាក់មានទាំងផ្នែកដែលដឹងពីមូលហេតុ ដូចជា ការខ្សោយសន្លាក់ដែលកើតឡើងក្រោយបានទទួលគ្រោះថ្នាក់ ការខ្សោយសន្លាក់ដែលជួបប្រទះរួមជាមួយជំងឺការរលាកឬរលាកស្រោមសន្លាក់និងផ្នែកដែលមិនដឹងពីមូលហេតុដែលជួបប្រទះលើក្រុមដែលមានការប្រើប្រាស់ច្រើនតាមអាយុដែលកើនឡើង។ ផលប៉ះពាល់ដែលតាមមកពីការខ្សោយសន្លាក់មានដូចជា សាច់ដុំមិនមាំមួនធ្វើឲ្យមានរោគសញ្ញាទន់ខ្សោយ ការរលាកក្នុងសន្លាក់ធ្វើឲ្យមានការឈឺ ទឹកចិញ្ចឹមសន្លាក់មានការខូចខាតសភាពតាមធម្មជាតិ និងការបំផ្លាញឆ្អឹងខ្ចីជាបន្ដបន្ទាប់ ធ្វើឲ្យមានការឈឺនៅពេលដើរទាំងផ្លូវរាបនិងការដើរចុះជណ្ដើរ រួមទាំងកើតការខុសទម្រង់របស់សន្លាក់ជង្គង់។

การรักษาโรคข้อเสื่อมในปัจจุบัน

ការព្យាបាលជំងឺខ្សោយសន្លាក់នាពេលបច្ចុប្បន្ន

          การรักษาในปัจจุบัน ได้แก่ การรับประทานยา การทำกายภาพบำบัด การฉีดยาเสตียรอยด์ และการฉีดยาน้ำเลี้ยงข้อเทียม ซึ่งมีทั้งแบบฉีดหนึ่งเข็ม สามเข็ม หรือห้าเข็ม โดยฉีดสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ซึ่งต้องฉีดทุกๆ 6 เดือน หากการรักษาด้วยวิธีดังกล่าวไม่ได้ผล ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ซึ่งมีทั้งแบบครึ่งข้อ (Unicompartmental Knee Arthroplasty: UKA) หรือแบบเต็มข้อ (Total Knee Arthroplasty: TKA) ขึ้นกับการวินิจฉัยและดุลพินิจของแพทย์ ซึ่งให้ผลการรักษาที่ดีและถือเป็นมาตรฐานการรักษาในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ความคาดหวังของผู้ป่วยโรคข้อเสื่อมมีการเปลี่ยนแปลงไปเนื่องจากประชากรในปัจจุบันมีอายุยืนยาวขึ้น มีความต้องการออกกำลังกายมากขึ้น ความต้องการรับประทานยาแก้อักเสบน้อยลง ไม่ต้องการฉีดยาเข้าข้อบ่อยครั้ง ต้องการยาที่ออกฤทธิ์ได้นานมากกว่า 6 เดือน และที่สำคัญคือ ต้องการผ่าตัดในกรณีที่จำเป็นและถึงเวลาอันเหมาะสมเท่านั้น
          ការព្យាបាលនាពេលបច្ចុប្បន្ន ដូចជា ការលេបថ្នាំ ការព្យាបាលដោយចលនា ការចាក់ថ្នាំស្តេរ៉ូអ៊ីត និងការចាក់ថ្នាំចិញ្ចឹមសន្លាក់សិប្បនិម្មិត ដែលមានទាំងប្រភេទចាក់មួយម្ជុល បីម្ជុល ឬប្រាំម្ជុល ដែលចាក់មួយសប្ដាហ៍ 1 ដង ដោយត្រូវចាក់រៀងរាល់ 6 ខែម្ដង។ ប្រសិនបើការព្យាបាលដោយវិធីនេះមិនបានលទ្ធផលទេ អ្នកជំងឺចាំបាច់ត្រូវចូលវះកាត់ប្ដូរសន្លាក់សិប្បនិម្មិត ដែលមានទាំងប្រភេទពាក់កណ្ដាលសន្លាក់(Unicompartmental Knee Arthroplasty: UKA) ឬប្រភេទសន្លាក់ទាំងមូល (Total Knee Arthroplasty: TKA) អាស្រ័យលើការវិនិច្ឆ័យនិងការយល់ឃើញរបស់គ្រូពេទ្យដោយផ្ដល់លទ្ធផលការព្យាបាលដ៏ល្អនិងចាត់ទុកថាជាមាត្រដ្ឋានការព្យាបាលនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ យ៉ាងណាក្ដី ការរំពឹងរបស់អ្នកជំងឺខ្សោយសន្លាក់មានការផ្លាស់ប្ដូរដោយសារប្រជាជននាពេលបច្ចុប្បន្នមានអាយុកាន់តែវែង មានតម្រូវការហាត់ប្រាណកាន់តែច្រើន តម្រូវការលេបថ្នាំបំបាត់ការរលាកថយចុះ មិនត្រូវការចាក់ថ្នាំចូលសន្លាក់ញឹកញាប់ ត្រូវការថ្នាំដែលមានប្រសិទ្ធភាពបានច្រើនជាង 6 ខែ ហើយដែលសំខាន់គឺត្រូវការវះកាត់ក្នុងករណីដែលចាំបាច់និងដល់ពេលដ៏សមស្របតែប៉ុណ្ណោះ។

มุมมองแห่งอนาคตในการรักษาด้วยเทคโนโลยีชีวภาพ

ទស្សនៈនៃអនាគតក្នុងការព្យាបាលដោយជីវបច្ចេកវិទ្យា

          ในโลกปัจจุบันเป็นโลกของการรักษาด้วยเทคโนโลยีชีวภาพชั้นสูง (Advanced biotechnology) การแพทย์มาตรฐานในปัจจุบัน (Conventional medicine) มีแนวโน้มที่จะเปลี่ยนไปเป็นการรักษาสภาพเดิมของร่างกายให้ดีที่สุดและนานที่สุดด้วยการหายตามธรรมชาติ (Regenerative medicine)
          ក្នុងពិភពលោកបច្ចុប្បន្នជាពិភពលោកនៃការព្យាបាលដោយជីវបច្ចេកវិទ្យាជាន់ខ្ពស់ (Advanced biotechnology) វេជ្ជសាស្ដ្រមាត្រដ្ឋាននាបច្ចុប្បន្ន (Conventional medicine) មានទំនោរក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរទៅជាការព្យាបាលសភាពដើមរបស់រាងកាយឲ្យល្អបំផុតនិងយូរបំផុតដោយការជាសះស្បើយតាមធម្មជាតិ (Regenerative medicine)។
          การรักษาข้อเสื่อมโดยวิธีธรรมชาติที่ปลอดภัย ได้ผลดี มีประสิทธิภาพ จึงถูกพัฒนาขี้นตามลำดับตั้งแต่ พ.ศ. 2556 เป็นต้นมาในประเทศไทย เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ของประสิทธิภาพการรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิด เกล็ดเลือดเข้มข้นและการกระตุ้นตามธรรมชาติที่เหมาะสม
          ការព្យាបាលការខ្សោយសន្លាក់ដោយវិធីធម្មជាតិដែលមានសុវត្ថិភាព បានលទ្ធផលល្អ ទើបត្រូវបានអភិវឌ្ឍតាមលំដាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2013 រហូតមកនៅក្នុងប្រទេសថៃ ដើម្បីសិក្សាទំនាក់ទំនងរបស់ប្រសិទ្ធភាពការព្យាបាលដោយកោសិកាដើមកំណើត កោសិកាឈាមខាប់និងការជំរុញតាមធម្មជាតិដ៏សមស្រប។
          ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2553 การใช้เกล็ดเลือดเข้มข้นเพื่อใช้ในการรักษาโรคข้อเสื่อมได้รับการยอมรับจากองค์การอาหารและยา (FDA) ของประเทศสหรัฐอเมริกา อย่างไรก็ตาม ข้อบ่งชี้ของการรักษาด้วยวิธีนี้ มักใช้ในการรักษาข้อเสื่อมระยะต้นซึ่งมักพบในนักกีฬาและผู้ที่มีอายุน้อยกว่า 55 ปี มีการฉีด 2-4 ครั้ง โดยฉีดทุก 4-6 เดือน หากเป็นข้อเสื่อมระยะกลางและระยะปลาย ผู้ป่วยมักจะได้รับคำแนะนำให้เข้ารับการผ่าตัดข้อเทียมแบบครึ่งข้อ (UKA) หรือแบบเต็มข้อ (TKA) สำหรับปัญหาในประเทศไทย คือ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีลักษณะที่เป็นผู้ป่วยที่อายุมาก ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์เมื่อมีข้อเสื่อมในระยะกลางถึงปลาย จึงส่งผลให้มีอัตราการผ่าตัดที่เพิ่มสูงขึ้นในผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าว
          ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2010 មក ការប្រើកោសិកាឈាមខាប់ដើម្បីប្រើក្នុងការព្យាបាលជំងឺខ្សោយសន្លាក់ត្រូបានទទួលស្គាល់ពី អង្គការឱសថនិងចំណីអាហារ (FDA) របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ យ៉ាងណាក្ដី ការចង្អុលបង្ហាញការព្យាបាលដោយវិធីនេះរមែងប្រើក្នុងការព្យាបាលការខ្សោយសន្លាក់ដំណាក់កាលដំបូងដែលរមែងជួបប្រទះលើកីឡាករនិងមនុស្សដែលអាយុតិចជាង 55 ឆ្នាំ។ មានការចាក់ថ្នាំ 2-4 ដង ដោយចាក់រៀងរាល់ 4-6 ខែ ប្រសិនបើខ្សោយសន្លាក់ដំណាក់កាលកណ្ដាលនិងដំណាក់កាលចុងក្រោយ អ្នកជំងឺតែងតែបានទទួលការណែនាំឲ្យទទួលការវះកាត់សន្លាក់សិប្បនិម្មិតពាក់កណ្ដាលសន្លាក់ (UKA) ឬសន្លាក់ទាំងមូល (TKA) ។ សម្រាប់បញ្ហាក្នុងប្រទេសថៃគឺ អ្នកជំងឺភាគច្រើនមានលក្ខណៈជាអ្នកជំងឺដែលមានអាយុច្រើន អ្នកជំងឺតែងតែមកជួបពេទ្យនៅពេលមានការខ្សោយសន្លាក់ក្នុងដំណាក់កាលចុងក្រោយទើបធ្វើឲ្យមានអត្រាការវះកាត់ខ្ពស់ឡើងសម្រាប់អ្នកជំងឺក្រុមនេះ។

พลาสมาเข้มข้นที่อุดมไปด้วยสารกระตุ้นการเจริญเติบโต (Plasma Rich in Growth Factors: PRGF)

ស្លាស្មាខាប់ដែលសម្បូរទៅដោយសារធាតុជំរុញការលូតលាស់ (Plasma Rich in Growth Factors: PRGF)

          การวิจัยและพัฒนามาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2557 จนถึงปัจจุบัน ทำให้ทีมแพทย์สามารถใช้เกล็ดเลือดเข้มข้นชนิดปั่นสามครั้ง (Plasma Rich in Growth Factors) ซึ่งมีจำนวนเกล็ดเลือดที่เข้มข้นมากขึ้น มีปัจจัยที่เพิ่มประสิทธิภาพในการรักษาโรคข้อเสื่อมได้ในทุกระยะ และใช้ได้ในคนที่อายุมากขึ้น โดยที่ยังไม่มีความจำเป็นที่จะต้องได้รับการผ่าตัด
          ការស្រាវជ្រាវនិងអភិវឌ្ឍន៍ជាបន្ដបន្ទាប់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2014 រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ធ្វើឲ្យក្រុមគ្រូពេទ្យអាចប្រើកោសិកាឈាមខាប់ប្រភេទកិនបីដង (Plasma Rich in Growth Factors) ដែលមានចំនួនកោសិកាឈាមដែលកាន់តែខាប់ជាងមុន មានកត្តាដែលបង្កើនប្រសិទ្ធភាពក្នុងការព្យាបាលជំងឺខ្សោយសន្លាក់បានគ្រប់ដំណាក់កាលនិងប្រើបានជាមួយមនុស្សដែលមានអាយុកាន់តែច្រើនឡើង ដោយមិនទាន់មានភាពចាំបាច់ដែលត្រូវទទួលការវះកាត់ទេ។
          พลาสมาเข้มข้นที่อุดมไปด้วยสารกระตุ้นการเจริญเติบโต (Plasma Rich in Growth Factors) คือ พลาสมาเข้มข้นที่อุดมไปด้วยเกล็ดเลือดและสารกระตุ้นการเจริญเติบโต (Growth Factor) ซึ่งเตรียมขึ้นจากเลือดของผู้ป่วยเอง นำไปผ่านกระบวนการปั่นแบบปลอดเชื้อด้วยอุปกรณ์ที่มีมาตรฐานจำนวน 3 ครั้ง (PRGF-triple spin technique) เพื่อให้ได้พลาสมาซึ่งมีองค์ประกอบสำคัญ 3 ประการ1 คือ 1.) เกล็ดเลือด ซึ่งเป็นองค์ประกอบหลักของการให้สารกระตุ้นการเจริญเติบโต (Growth Factors) โดยความเข้มข้นของเกล็ดเลือดในการรักษาควรมีความเข้มข้นมากกว่าปกติ 5 เท่า 2.) เม็ดเลือดขาวชนิด Monocyte ที่ช่วยลดการอักเสบตามธรรมชาติ ซึ่งในการวิจัยพบว่ามีสารกระตุ้นการเจริญเติบโต (Growth factors) ในเม็ดเลือดขาวชนิดดังกล่าว 3.) โปรตีนในเลือด ทำหน้าที่เป็นที่อยู่ของสารที่กระตุ้นการเจริญเติบโต (Growth factors) ทำให้เกล็ดเลือดเข้มข้นอยู่ในข้อและออกฤทธิ์ได้นานขึ้น มีส่วนช่วยในการซ่อมแซมและผลิตน้ำเลี้ยงข้อตามธรรมชาติ โดยการฉีด 1-2 ครั้ง ภายใน 6-12 เดือน ซึ่งจะทำให้การรักษาได้ผลดีเป็นระยะเวลา 9-12 เดือน มีงานวิจัยและหลักฐานเชิงประจักษ์รองรับถึงความปลอดภัยในการใช้รักษาโรคข้อเข่าเสื่อม2 ให้ผลการรักษาที่ใกล้เคียงกับการฉีดสเตียรอยด์ใน 2 เดือนแรก และดีกว่าสเตียรอยด์ที่ระยะเวลา 2-12 เดือน3 รวมถึงสามารถช่วยชะลอการผ่าตัดข้อเทียมได้ 76-87.5% (ขึ้นกับระยะความรุนแรงของโรค) ที่ระยะเวลา 2 ปี4 และ 70-80% ที่ระยะเวลา 3 ปี5 ซึ่งผลการวิจัยดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์ลงในวารสารนานาชาติ จำนวน 4 ฉบับ ในช่วง พ.ศ. 2561- 2565 ได้รับอนุสิทธิบัตรจำนวน 3 ฉบับ ในปี พ.ศ. 2562 และรางวัลนวัตกรรมจากสมาคมข้อเข่าข้อสะโพกแห่งประเทศไทย (Innovation award, the Thai Hip & Knee Society) ใน พ.ศ. 2564 และรางวัลนักวิจัยผู้ทรงคุณวุฒิยอดเยี่ยม โรงพยาบาลตำรวจ ได้มีการเผยแพร่ความรู้มากกว่า 20 จังหวัดทั่วประเทศไทย ปัจจุบันมีผู้ป่วยได้รับการรักษามากกว่า 2,500 ราย
          ស្លាស្មាខាប់ដែលសម្បូរទៅដោយសារធាតុជំរុញការលូតលាស់ (Plasma Rich in Growth Factors) គឺផ្លាស្មាខាប់ដែលសម្បូរទៅដោយកោសិកាឈាមនិងសារធាតុជំរុញការលូតលាស់ (Growth Factor) ដែលត្រៀមឡើងពីឈាមរបស់អ្នកជំងឺ យកទៅឆ្លងកាត់ការកិនប្រកបដោយសុវត្ថិភាពគ្មានមេរោគដោយឧបករណ៍ដែលមានមាត្រដ្ឋានចំនួន 3 ដង (PRGF-triple spin technique) ដើម្បីឲ្យបានផ្លាស្មាដែលមានសមាសធាតុផ្សំសំខាន់ 3 ប្រការ1 គឺ 1.) កោសិកាឈាមដែលជាសមាសធាតុផ្សំចម្បងនៃការផ្ដល់សារធាតុជំរុញការលូតលាស់ (Growth Factors) ដោយកំហាប់របស់កោសិកាឈាមក្នុងការព្យាបាលគួរមានកំហាប់ច្រើនជាងធម្មតា 5 ដង។ 2.) គ្រាប់ឈាមសប្រភេទ Monocyte ដែលជួយកាត់បន្ថយការរលាកតាមធម្មជាតិ ដោយក្នុងការស្រាវជ្រាវប្រទះឃើញថាមានសារធាតុជំរុញការលូតលាស់ (Growth factors) ក្នុងគ្រាប់ឈាមសប្រភេទខាងលើនេះ។ 3.) ប្រូតេអ៊ីនក្នុងឈាម ដើរតួនាទីជាកន្លែងនៅរបស់សារធាតុដែលជំរុញការលូតលាស់ (Growth factors) ធ្វើឲ្យកោសិកាឈាមខាប់នៅក្នុងសន្លាក់និងបញ្ចេញប្រសិទ្ធភាពបានកាន់តែយូរ មានចំណែកជួយក្នុងការជួសជុលនិង ផលិតទឹកចិញ្ចឹមសន្លាក់តាមធម្មជាតិដោយការចាក់ 1-2 ដង ក្នុងរយៈពេល 6-12 ខែ ដែលធ្វើឲ្យការព្យាបាលបានលទ្ធផលល្អរយៈពេល 9-12 ខែ។ មានការស្រាវនិងភ័ស្ដុតាងជាក់ស្ដែងធានាដល់សុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើប្រាស់ព្យាបាលជំងឹខ្សោយសន្លាក់2 ផ្ដល់លទ្ធផលការព្យាបាលដែលប្រហាក់ប្រហែលជាមួយការចាក់ស្តេរ៉ូអ៊ីតក្នុង 2 ខែដំបូង និងល្អជាងស្តេរ៉ូអ៊ីតនៅដំណាក់កាល 2-12 ខែ3 រួមទាំងអាចជួយពន្យារការវះកាត់សន្លាក់សិប្បនិម្មិតបាន 76-87.5% (អាស្រ័យលើដំណាក់កាលភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ជំងឺ) នៅដំណាក់កាល 2 ឆ្នាំ4 និង 70-80% នៅដំណាក់កាល 3 ឆ្នាំ5 ដែលទ្ធផលការស្រាវជ្រាវខាងលើត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្ដីអន្តរជាតិ ចំនួន 4 ច្បាប់ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ 2018-2022 បានទទួលប័ណ្ណប៉ាតង់ចំនួន 3 ច្បាប់ក្នុងឆ្នាំ 2019 និងរង្វាន់នវានុវត្តន៍ពីសមាគមក្បាលជង្គង់និងសន្លាក់ត្រគាកនៃប្រទេសថៃ (Innovation award, the Thai Hip & Knee Society) ក្នុងឆ្នាំ 2021 និងរង្វាន់អ្នកស្រាវជ្រាវគុណវុឌ្ឍដ៏វិសេស។ មន្ទីរពេទ្យនគរបាល បានផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹងជាង 20 ខេត្តទូទាំងប្រទេសថៃ។ បច្ចុប្បន្នមានអ្នកជំងឺបានទទួលការព្យាបាលជាង 2,500 នាក់។

ข้อบ่งชี้ในการรักษาด้วยเกล็ดเลือดเข้มข้นปั่นชนิดสามครั้ง (PRGF-triple spin technique)

ការចង្អុលបង្ហាញក្នុងការព្យាបាលដោយកោសិកាឈាមខាប់កិនប្រភេទបីដង (PRGF-triple spin technique)

1. ฉีดยาสเตียรอยด์แล้วอาการไม่ดีขึ้น
   ចាក់ថ្នាំស្តេរ៉ូអ៊ីតហើយអាការៈមិនប្រសើរឡើង។
2. ฉีดยาน้ำเลี้ยงข้อเทียมแล้วอาการไม่ดีขึ้น
   ចាក់ថ្នាំចិញ្ចឹមសន្លាក់សិប្បនិម្មិតហើយអការៈមិនប្រសើរឡើង។
3. ข้อเข่าเสื่อมระยะที่ 1,2,3 และ ระยะที่ 4 ที่ไม่สามารถรับการผ่าตัดได้
   ក្បាលជង្គង់ចុះខ្សោយដំណាក់កាលទី 1,2,3 និងដំណាក់កាលទី 4 ដែលមិនអាចទទួលការវះកាត់បាន។
4. รับประทานยาหรือทำกายภาพบำบัดแล้วอาการไม่ดีขึ้น
   លេបថ្នាំឬព្យាបាលដោយកាយវិកាហើយអាការៈមិនប្រសើរឡើង។
5. ไม่สามารถรับประทานยาได้เนื่องจากมีภาวะแทรกซ้อนจากยา
   មិនអាចលេបថ្នាំបានដោយសារមានការជ្រៀតជ្រែកពីថ្នាំ។
6. มีโรคที่รับประทานยาแก้อักเสบไม่ได้ เช่น โรคหัวใจ โรคไต โรคกระเพาะ
   មានជំងឺដែលលេបថ្នាំបំបាត់រលាកមិនបាន ដូចជា ជំងឺបេះដូង ជំងឺតម្រងនោម ជំងឺក្រពះ។

ข้อควรหลีกเลี่ยงการรักษาด้วยเกล็ดเลือดเข้มข้นชนิดปั่นสามครั้ง (PRGF-triple spin technique)

ចំណុចគួរជៀសវាងក្នុងការព្យាបាលដោយកោសិកាឈាមខាប់ប្រភេទកិនបីដង (PRGF-triple spin technique)

1. มีภาวะติดเชื้อ
   មានសភាវៈឆ្លងមេរោគ។
2. ผู้ที่เป็นโรคของเกล็ดเลือดต่างๆ
   អ្នកដែលកើតជំងឺកោសិកាឈាមផ្សេងៗ។
3. มีอายุต่ำกว่า 16 ปี
   មានអាយុក្រោម 16 ឆ្នាំ។
4. มีภาวะตั้งครรภ์
   មានផ្ទៃពោះ។
5. ผู้ป่วยโรคมะเร็งที่อยู่ระหว่างการให้ยาเคมีบำบัด
   អ្នកជំងឺមហារីកដែលស្ថិតក្នុងអំឡុងការប្រើថ្នាំពេទ្យដើម្បីព្យាបាល។
6. ข้อเข่าเสื่อมที่ไม่ทราบสาเหตุ
   ក្បាលជង្គង់ចុះខ្សោយដោយមិនដឹងមូលហេតុ។
7. มีพยาธิสภาพของหมอนรองกระดูกฉีกขาดทั้งหมด เส้นเอ็นไขว้เข่าขาดทั้งหมด เศษกระดูกในเข่า
   មានសភាពកំណល់ឆ្អឹងរហែកទាំងអស់ សរសៃពួរបត់ជង្គង់ខូចទាំងអស់ សំណល់ឆ្អឹងក្នុងក្បាលជង្គង់។

คำแนะนำหลังการรักษาด้วยเกล็ดเลือดเข้มข้นชนิดปั่นสามครั้ง (PRGF-triple spin)

ការណែនាំក្រោយពេលព្យាបាលដោយកោសិកាឈាមខាប់ប្រភទកិនបីដង (PRGF-triple spin)

1. 1-2 วันหลังฉีด ผู้ป่วยอาจมีอาการปวดเข่า แนะนำให้รับประทานยาแก้ปวดตามคำสั่งของแพทย์ และสามารถประคบเย็นทุกๆ 15 นาที เพื่อลดอาการบวมและตึงเข่า
   1-2 ថ្ងៃក្រោយពេលចាក់ថ្នាំ អ្នកជំងឺអាចមានអាការៈឈឺជង្គង់ ណែនាំឲ្យលេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់តាមវេជ្ជបញ្ជា និងអាចស្អំទឹកកករៀងរាល់ 15 នាទីដើម្បីកាត់បន្ថយការហើមនិងតឹងជង្គង់។
2. หลังฉีดสามารถเดินหรือทำกิจวัตรประจำวันได้ตามปกติ
   ក្រោយពេលចាក់អាចដើរឬធ្វើកិច្ចការប្រចាំថ្ងៃបានតាមធម្មតា។
3. วันที่ 3 หลังฉีด ให้เริ่มบริหารข้อเข่าและกล้ามเนื้อขาตามคำแนะนำของทีมแพทย์และพยาบาลอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง
   ថ្ងៃទី 3 ក្រោយពេលចាក់ថ្នាំ ត្រូវចាប់ផ្ដើមគ្រប់គ្រងសន្លាក់ជង្គង់និងសាច់ដុំជើងតាមការណែនាំរបស់ក្រុមគ្រូពេទ្យនិងគិលានុដ្ឋាយិកាឲ្យបានទៀងទាត់និងបន្តបន្ទាប់។
4. ควรเว้นการออกกำลังกาย 5-7 วัน
   គួរផ្អាកការហាត់ប្រាណ 5-7 ថ្ងៃ។

ท่าบริหารข้อเข่าและกล้ามเนื้อขา

1. นั่งตัวตรง นั่งเก้าอี้ประมาณครึ่งเบาะ (เพื่อให้สามารถเหยียดขาได้ตรงในแนวทำมุม 45 องศา)
2. ยกขาทีละข้าง โดยให้เข่าเหยียดตรง ไม่ต้องกระดกปลายเท้า
3. เกร็งขาค้างไว้จนครบ 100 วินาที แล้วนำขาลง
4. เหยียดเข่าอีกข้างขึ้น เกร็งค้างไว้จนครบ 100 วินาที
5. ทำครบ 2 ข้าง นับเป็นหนึ่งรอบ
6. ทำเช่นนี้วันละ 3-5 รอบ

កាយវិកាគ្រប់គ្រងសន្លាក់ជង្គង់និងសាច់ដុំជើង

1. អង្គុយឲ្យត្រង់ អង្គុយកៅអីប្រហែលពាក់កណ្ដាលកៅអី (ដើម្បីឲ្យអាចលាតជើង បានត្រង់ក្នុងទិសដៅមុំ 45 ដឺក្រេ) ។
2. លើកជើងម្ដងម្ខាងដោយឲ្យជង្គង់លាតត្រង់ មិនបាច់ញាក់ចុងជើងទេ។
3. ពង្រឹងជើងទុករហូតដល់គ្រប់ 100 វិនាទី ហើយដាក់ជើងចុះ។
4. លាតជង្គង់ម្ខាងទៀត ពង្រឹងទុករហូតដល់ 100 នាទី។
5. ធ្វើគ្រប់ 2 ខាង រាប់ថាមួយដង។
6. ធ្វើដូចនេះមួយថ្ងៃ 3-5 ដង។

ข้อแตกต่างระหว่าง Plasma Rich in Growth Factors และ Platelet-rich Plasma

ចំណុចខុសគ្នារវាង Plasma Rich in Growth Factors និង Platelet-rich Plasma

	Plasma Rich in Growth Factors	Platelet-Rich Plasma
ความถี่ในการรักษา ភាពញឹកញាប់ក្នុងការព្យាបាល	1-2 ครั้ง ในระยะเวลา 6-12 เดือน 1-2 ដង ក្នុងរយៈពេល 6-12 ខែ	สัปดาห์ละ 1 ครั้ง ติดต่อกัน 3-5 ครั้ง ในระยะเวลา 4-6 เดือน មួយសប្ដាហ៍ 1 ដង ជាប់គ្នា 3-5 ដងក្នុងរយៈពេល 4-6 ខែ
ความเสื่อมของข้อเข่าที่รับการรักษาได้ ការចុះខ្សោយសន្លាក់ជង្គង់ដែលទទួលការព្យាបាលបាន	ข้อเข่าเสื่อมทุกระยะ* សន្លាក់ជង្គង់ចុះខ្សោយគ្រប់ដំណាក់កាល*	ข้อเข่าเสื่อมระยะเริ่มต้นเท่านั้น សន្លាក់ជង្គង់ចុះខ្សោយក្នុងដំណាក់កាលដំបូងប៉ុណ្ណោះ
องค์ประกอบ សមាសធាតុផ្សំ	เกล็ดเลือด เม็ดเลือดขาว โปรตีน កោសិកាឈាម គ្រាប់ឈាមស ប្រូតេអ៊ីន	เกล็ดเลือด កោសិកាឈាម

*ผลการรักษาขึ้นกับ อายุ ความรุนแรงของโรค จำนวนครั้งการฉีดsteroid การบริหารกล้ามเนื้อสมำเสมอ
*លទ្ធផលការព្យាបាលអាស្រ័យលើអាយុ ភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ជំងឺ ជំនួនដងការចាក់ថ្នាំ steroid ការគ្រប់គ្រងសាច់ដុំឲ្យទៀងទាត់

คำถามที่พบบ่อย

សំណួរដែលជួបប្រទះញឹកញាប់

1. การเตรียมตัวก่อนการรักษา
   ការត្រៀមខ្លួនមុនពេលព្យាបាល
     - พักผ่อนให้เพียงพอ
        សម្រាកឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់។
     - งดอาหารทอดและอาหารมันก่อนการเจาะเลือด
        ផ្អាកអាហារចៀននិងអាហារខ្លាញ់មុនពេលជោះឈាម។
     - ในผู้ป่วยที่มีการรับประทานยาต้านเกล็ดเลือด หรือยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด ควรปรึกษาแพทย์ประจำตัว เพื่องดยาดังกล่าวก่อนการเจาะเลือด 3-5 วัน
        លើអ្នកជំងឺដែលមានការលេថ្នាំប្រឆាំងកោសិកាឈាម ឬថ្នាំការពារឈាមកក គួរប្រឹក្សាយោបល់ជាមួយគ្រូពេទ្យប្រចាំខ្លួនដើម្បីផ្អាកថ្នាំខាងលើមុនពេលជោះឈាម 3-5 ថ្ងៃ។
     - ในผู้ป่วยที่กำลังมีประจำเดือนควรงดการเจาะเลือด
        លើអ្នកជំងឺដែលកំពុងមានរដូវគួរផ្អាកការជោះឈាម។
     - ควรเว้นการเจาะเลือด 2 สัปดาห์หลังจากมีการบริจาคเลือดหรือส่วนประกอบของเลือด
        គួរផ្អាកការជោះឈាម 2 សប្ដាហ៍ក្រោយពេលមានការបរិច្ចាគឈាមឬសមាសធាតុផ្សំរបស់ឈាម។
2. ความถี่ของการรักษา
   ភាពញឹកញាប់ក្នុងការព្យាបាល
     - ฉีด 1-2 ครั้ง ในระยะ 6-12 เดือน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเสื่อมของข้อเข่า และการใช้งาน
        ចាក់ 1-2 ដង ក្នុងរយៈពេល 6-12 ដង ទាំងនេះអាស្រ័យលើការចុះខ្សោយរបស់សន្លាក់ជង្គង់ និងការប្រើប្រាស់។
3. สามารถรักษาเข่าทั้งสองข้างพร้อมกันได้หรือไม่
   អាចព្យាបាលជង្គង់ទាំងពីរបានព្រមគ្នាឬទេ?
     - สามารถรักษาเข่าทั้งสองข้างพร้อมกันได้ หากมีอาการปวดใกล้เคียงกันในเข่าทั้งสองข้าง
        អាចព្យាបាលជង្គង់ទាំងពីរខាងបានព្រមគ្នា ប្រសិនបើមានរោគសញ្ញាឈឺស្រដៀងគ្នាលើជង្គង់ទាំងពីរ។
4. การปฏิบัติตัวหลังจากการรักษา
   ការអនុវត្តក្រោយពេលព្យាបាល
     - หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่มีการใช้เข่า เช่น การเดินระยะไกล 2-3 วัน
        ជៀសវាងសកម្មភាពដែលមានការប្រើជង្គង់ ដូចជា ការដើរក្នុងផ្លូវឆ្ងាយ 2-3 ថ្ងៃ។
     - หลีกเลี่ยงการออกกำลังกาย 5-7 วัน
        ជៀសវាងការហាត់ប្រាណ 5-7 ថ្ងៃ។
5. ระยะเวลาการเห็นผล
   រយៈពេលការឃើញលទ្ធផល
     - อาการปวดควรลดลงภายในระยะเวลา 3 วัน ถึง 3 สัปดาห์
        រោគសញ្ញាឈឺគួរថយចុះក្នុងរយៈពេល 3 ថ្ងៃដល់ 3 សប្ដាហ៍។
6. ระยะเวลาในการเตรียมเกล็ดเลือด
   រយៈពេលក្នុងការត្រៀមកោសិកាឈាម
        - การเตรียมเกล็ดเลือดใช้ระยะเวลาประมาณ 1 ชั่วโมง
        ការត្រៀមកោសិកាឈាមប្រើរយៈពេលប្រហែល 1 ម៉ោង។
7. ผู้ที่ไม่ควรเข้ารับการรักษา
   អ្នកដែលមិនគួរទទួលការព្យាបាល
     - ผู้ป่วยที่มีอายุน้อยกว่า 15 ปี หรืออยู่ระหว่างการตั้งครรภ์
        អ្នកជំងឺដែលមានអាយុក្រោម 15 ឆ្នាំ ឬស្ថិតក្នុងអំឡុងការមានផ្ទៃពោះ។
     - ผู้ป่วยที่มีภาวะความผิดปกติของเกล็ดเลือด
        នកជំងឺដែលមានភាពខុសប្រក្រតីរបស់កោសិកាឈាម។
     - ผู้ป่วยมะเร็งที่อยู่ระหว่างการให้ยาเคมีบำบัด
        អ្នកជំងឺមហារីកដែលស្ថិតក្នុងរយៈពេលការផ្ដល់ថ្នាំពេទ្យដើម្បីព្យាបាល។
     - ผู้ป่วยที่มีภาวะติดเชื้อ มีอาการข้ออักเสบหรือเก๊าท์ที่ยังคุมไม่ได้
        អ្នកជំងឺដែលមានសភាពការឆ្លងមេរោគ មានការរលាកឬជំងឺសន្លាក់ដែលគ្រប់គ្រងមិនបាន។
8. สามารถขับรถหลังจากรับการรักษาได้หรือไม่
   អាចបើកបររថយន្ដក្រោយពេលព្យាបាលបានឬទេ?
     - สามารถขับรถได้ในระยะทางใกล้ๆ ทั้งนี้แนะนำให้มีผู้ร่วมเดินทางด้วย
        អាចបើកបររថយន្ដបានក្នុងចម្ងាយជិតៗ ទាំងនេះណែនាំឲ្យមានអ្នករួមដំណើរផង។
9. อัตราการผ่าตัดหลังจากรับการรักษาด้วยเกล็ดเลือด
   អត្រាការវះកាត់ក្រោយពេលទទួលការព្យាបាលដោយកោសិកាឈាម
     - การรักษาด้วยเกล็ดเลือดเข้มข้นสามารถลดอัตราการผ่าตัดได้ที่ 70-80% ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเสื่อมของข้อเข่า
        ការព្យាបាលដោយកោសិកាឈាមខាប់អាចកាត់បន្ថយការវះកាត់បាននៅ 70-80% ទាំងនេះអាស្រ័យលើការចុះខ្សាយរបស់សន្លាក់ជង្គង់។
10. อาการเจ็บปวดหลังการรักษา
    រោគសញ្ញាឈឺចាប់ក្រោយពេលព្យាបាល
      - หากมีอาการปวดเพียงเล็กน้อยสามารถรับประทานยาที่ได้รับไปและประคบเย็นทุกๆ 15 นาที
         ប្រសិនបើមានការឈឺចាប់បន្ដិចបន្ដួចអាចលេបថ្នាំដែលបានទទួលយកទៅនិងស្អំទឹកកករៀងរាល់ 15 នាទី។
      - หากมีอาการปวดนานเกินกว่า 2 สัปดาห์ควรปรึกษาแพทย์
         ប្រសិនបើមានការឈឺចាប់យូរជាង 2 សប្ដាហ៍គួរប្រឹក្សាគ្រូពេទ្យ។

เอกสารอ้างอิง

ឯកសារយោង

1. Turajane T, Cheeva-Akrapan V, Saengsirinavin P, Lappaiwong W. Composition of Platelet-Rich Plasma Prepared From Knee Osteoarthritic Patients: Platelets, Leukocytes, and Subtypes of Leukocyte. Cureus 15(3): e36399. DOI 10.7759/cureus.36399
2. Turajane T, Sriratanavudhi C, Saengsirinavin P, Chaweewannakorn U, Lappaiwong W, Aojanepong J. Safety and clinical efficacy of platelet rich growth factors (prgf) in managing knee osteoarthritis after failed conservative treatment: evidence from real practices. J Southeast Asian Med Res. 2019, 3:1.
3. Turajane T, Saengsirinavin P, Sriratanavudhi C, Larpaiwong W, Aojanepong J. A prospective, randomized, controlled trial comparing clinical outcomes of intraarticular platelet plasma concentrate and growth factors versus corticosteroid injections in the treatment of knee osteoarthritis. Bank Med J 2021; 17.
4. Turjane T, Saengsirinavin P, Sriratanavudhi C, Cheeva-akrapan V, Larpaiwong W, Aojanepong J. Outcome of using platelet, plasma and growth factors as an orthobiologic derivative to avoid invasive surgical procedures for treating knee osteoarthritis among elderly patients. J Southeast Asian Med Res 2022, 6
5. Cheeva-Akrapan V, Turajane T. The 36-Month Survival Analysis of Conservative Treatment Using Platelet-Rich Plasma Enhanced With Injectable Platelet-Rich Fibrin in Patients With Knee Osteoarthritis. Cureus 15(3): e35632. DOI 10.7759/cureus.35632

*ทั้งนี้ผลการรักษาขึ้นกับการวินิจฉัยโรคของแพทย์ และระยะความรุนแรงของพยาธิสภาพโรคนั้นๆ
ទាំងនេះលទ្ធផលការព្យាបាលអាស្រ័យលើការវិនិច្ឆ័យជំងឺរបស់គ្រូពេទ្យ និងដំណាក់កាលភាពធ្ងន់ធ្ងររបស់ស្ថានភាពជំងឺនោះ។